Rozdzielnice budowlane, czyli tzw. eRBetki, to rozdzielnice elektryczne wykorzystywane w tymczasowych instalacjach — przede wszystkim na placach budowy, ale nie tylko. Sprawdź, do czego dokładnie służą, jakie mają zastosowania i jak wybrać odpowiednią rozdzielnicę budowlaną.
Czym jest rozdzielnica budowlana i do czego służy?
Rozdzielnica budowlana to rodzaj rozdzielnicy elektrycznej wykorzystywany przy tymczasowych instalacjach. Stosowane są więc na budowach i przy remontach, podczas różnych wydarzeń plenerowych — koncertach, zawodach sportowych, festynach itp. — i w innych sytuacjach, gdy potrzebne jest tymczasowe zasilanie.
Rozdzielnice budowlane umożliwiają podłączenie sprzętu elektrycznego (wyposażone są w odpowiednie gniazda na 230 V, jak i siłowe na 400 V). Ich zasadniczą funkcją jest również ochrona sieci elektrycznej. Sercem każdej rozdzielnicy budowlanej jest bowiem zestaw zabezpieczeń. Znajdziemy tu wyłączniki nadprądowe, różnicowoprądowe, a czasem także ograniczniki przepięć.
Właściwie dobrane rozdzielnice budowlane pozwalają zatem na ochronę sprzętu przed różnymi zagrożeniami związanymi z przepięciami, zwarciami itp. To bardzo istotne w instalacjach tymczasowych, które często mogą być np. nadmierne obciążone przez zbyt dużą liczbę podłączonych urządzeń. Takie sieci są też bardziej narażone na różne uszkodzenia, których efektem także mogą być zwarcia, spięcia itp.
Rozdzielnice budowlane służą zatem przede wszystkim do budowy tymczasowych sieci elektrycznych (pozwalają na to zestawy gniazd) oraz do ochrony tych sieci i podłączonych do nich urządzeń. Jednak można je wyposażyć także w dodatkowe systemy i funkcje. Popularne są rozdzielnice budowlane z licznikiem zużycia prądu czy różnymi systemami wyłączników pozwalających na odcinanie dopływu prądu do całej sieci, jak i do jej poszczególnych sekcji.
Rozdzielnice budowlane i ich rodzaje
Warto wiedzieć, że rozdzielnice budowlane mogą mieć różną budowę, odmienny sposób montażu i wyposażenie, a zatem różne zastosowania.
Wśród rodzajów rozdzielnic budowlanych wyróżniają się przede wszystkim modele stacjonarne i mobilne. Pierwsze mają przeważnie duże gabaryty, co pozwala na montaż dużej liczby gniazd. Ze względu na rozmiary są to jednak modele montowane “na sztywno” — do słupów, ścian, a nawet wkopywanego lub wylewanego fundamentu.
Stacjonarne rozdzielnice budowlane doskonale sprawdzą się przy dużych sieciach elektrycznych, gdzie istnieje konieczność podłączenia wielu urządzeń. Korzysta się z nich zatem na masowych imprezach plenerowych czy przy budowie obiektów wielkopowierzchniowych.
Z kolei mobilne rozdzielnice budowlane są mniejsze i lżejsze. To modele wolnostojące, które często wyposażone są w wygodną rączkę służącą do przenoszenia rozdzielnicy. Takie modele mają oczywiście mniej gniazd, ale doskonale sprawdzą się przy pracach remontowych i na małych budowach — np. przy stawianiu domów jednorodzinnych.
Inny podział na rodzaje rozdzielnic dotyczy obecności licznika. Wyróżnia się zatem rozdzielnice budowlane z licznikiem lub bez. Te drugie czasem nazywane są modelami standardowymi. Wybór urządzenia zależy zatem od potrzeb użytkowników. Rozdzielnice budowlane z licznikiem doskonale sprawdzą się na budowach, gdzie pracują różni podwykonawcy. Każdy z nich może podłączyć się do swojej rozdzielnicy, co pozwala na indywidualny pomiar zużycia prądu.
Przeprowadzić można także inne podziały na rodzaje rozdzielnic budowlanych. Mogą one dotyczyć rodzaju gniazd (na siłę i 230 V) oraz ich ilości. Poszczególne modele mają też odmienne zabezpieczenia. Podstawą są wyłączniki nadprądowe, ale dodatkowo występować mogą także wyłączniki różnicowoprądowe i ograniczniki przepięć.
Z czego powinna być wykonana dobra rozdzielnica budowlana?
Bardzo ważnym aspektem są materiały, z jakich wykonana została rozdzielnica budowlana. Od nich zależy bowiem trwałość urządzenia, jego odporność na uszkodzenia, jak i na warunki zewnętrzne.
Zasadniczo każda rozdzielnica budowlana powinna być przeznaczona do stosowania na zewnątrz. Musi zatem być odporna na warunki atmosferyczne. Podstawą jest odporność na wilgoć, ale również na promieniowanie UV i zmienne temperatury.
Najmocniejsze rozdzielnice budowlane (a konkretnie ich obudowy) wykonuje się zatem z materiałów termoutwardzalnych (np. duroplastu) i metali (przede wszystkim właściwie zabezpieczonej przed korozją blachy). Spotyka się także rozdzielnice budowlane aluminiowe. Te dają lepszą ochronę przed czynnikami atmosferycznymi, ale mają mniejszą wytrzymałość na czynniki mechaniczne (uderzenia, zadrapania itp.).
Mobilne rozdzielnice budowlane często mają obudowy z tworzyw sztucznych. Dzięki temu są bardzo lekkie. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, by wykorzystane tworzywa były wysokiej jakości. Obudowy powinny wykazywać odporność na uszkodzenia mechaniczne, jak i na czynniki fzewnętrzne. Niestety, niektóre tworzywa poddane działaniu zmiennych temperatur, wilgoci, a przede wszystkim promieniowaniu UV stają się kruche i podatne na uszkodzenia.
Coraz bardziej popularne są też obudowy rozdzielnic budowlanych wykonane z żywicy poliestrowej zbrojonej włóknem szklanym. To ciekawa propozycja łącząca wysoką wytrzymałość z niewielką wagą.
Oczywiście liczy się nie tylko sam materiał, z jakiego wykonano rozdzielnicę budowlaną. Istotna jest także sama konstrukcja. Bardzo ważne jest, by urządzenie było szczelne — powinno spełniać określone normy ochrony przed wilgocią, jak i przed cząstkami stałymi.
Parametry te opisuje współczynnik IP wyrażony przez dwie cyfry. Pierwsza z nich oznacza ochronę przed pyłem, druga przed wodą — im wyższe te cyfry, tym lepsza ochrona.
W Unii Europejskiej rozdzielnice budowlane powinny wykazywać szczelność przynajmniej na poziomie IP44. Oznacza on ochronę przed cząstkami stałymi o średnicy od 1 mm w górę oraz przed swobodnymi strugami wody padającymi na obudowę z dowolnego kierunku. W trudnych warunkach lepiej jednak korzystać z modeli o współczynniku IP65, a nawet IP67
Jak wyposażone powinny być rozdzielnice budowlane?
Przy wyborze rozdzielnicy budowlanej jedną z najważniejszych kwestii jest wyposażenie urządzenia.
Przede wszystkim funkcjonalność rozdzielnicy zależy od rodzaju i ilości zamontowanych w niej gniazd. Dostępne są modele, które oferują różne ilości gniazd na 230 V oraz gniazd siłowych na 400 V. Co istotne, poszczególne gniazda mogą mieć osobne bezpieczniki i wyłączniki. Pozwala to na wybiórcze uruchamianie i odcinanie różnych sekcji sieci.
Nieodzownym wyposażeniem każdej rozdzielnicy budowlanej są też zabezpieczenia. Podstawowym jest wyłącznik nadprądowy. Automatycznie przerywa on obwód, kiedy wartość prądu przekroczy bezpieczny poziom. To najważniejsze zabezpieczenie przed skutkami przeciążenia sieci.
Dodatkowo rozdzielnica budowlana może mieć też wyłącznik różnicowoprądowy. Służy on do ochrony przed porażeniem prądem w wyniku bezpośredniego lub pośredniego dotyku. Takie zabezpieczenia chronią także przed pożarem wynikającym z awarii sieci. Co istotne, mogą one mieć różną czułość — na budowach i w budynkach mieszkalnych stosuje się głównie wyłączniki o średniej czułości (od 30 do 500 mA), choć w miejscach wysoko narażonych na uszkodzenie instalacji warto wybrać modele o wysokiej czułości (do 30 mA).
Niektóre rozdzielnice budowlane mają także ograniczniki przepięć, a więc zabezpieczenia chroniące przed przejściowymi przepięciami, które ograniczają częstotliwość i czas trwania prądu następczego. Pozwala to na zabezpieczenie sprzętu przed uszkodzeniem m.in. w wyniku uderzenia pioruna.
Wyposażenie rozdzielni budowlanych powinno obejmować także wyłącznik główny, a opcjonalnie również wyłączniki konkretnych gniazd. Przydatny może okazać się licznik zużycia prądu oraz zabezpieczenia przed niepowołanym dostępem osób trzecich (odpowiednie zamki).
Bezpieczeństwo, czyli zgodność z normami
Rozdzielnice budowlane bezwzględnie powinny spełniać określone prawem normy. Od tego zależy bowiem nie tylko ich funkcjonalność, ale przede wszystkim bezpieczeństwo użytkowników.
Normy te regulują różne kwestie, m.in. związane ze szczelnością i odpornością na uszkodzenia, ale także z właściwym rozdziałem energii. Większość z nich dotyczy nie tyle całego urządzenia, ile jego poszczególnych komponentów — obudowy, modułów rozdzielczych i pomiarowych, a nawet wykorzystanych farb czy lakierów.
O ile prześledzenie wszystkich wymagań i norm może być trudne, o tyle szczególną uwagę warto zwrócić na tzw. normy ogólne dotyczące rozdzielnic budowlanych jako całości. Przede wszystkim jest to norma PE-EN 61439-4. Określa ona wymagania dotyczące dopuszczenia urządzenia do użytku na placach budowy. Pozwala zatem stwierdzić, czy dany model rozdzielnicy budowlanej w ogóle można zastosować na budowie.
Ponadto warto sprawdzić zgodność z normami dotyczącymi szczelności obudowy (PN-EN 60529), jej udaroodporności (PN-EN 62262) i konstrukcji (PN-EN 62208).
Wybierać należy zatem te rozdzielnice budowlane, które posiadają odpowiednie certyfikaty, znak zgodności CE i pozytywne opinie renomowanych instytutów, takich jak np. Biuro Badawcze Do Spraw Jakości przy Stowarzyszeniu Elektryków Polskich.
Przeczytaj również inne artykuły: System alarmowy - przewodowy czy bezprzewodowy?
Popularne artykuły na naszym blogu:
